4f/ss (31)
اردو و بازدید دانش آموزان
مقدمه:
یکی از برنامه هایی که در رشد شخصیت فردی و اجتماعی و غنی سازی اوقات فراغت دانش آموزان نقش بسزایی دارد، فعالیتهای اردویی و بازدیدی است. این برنامه ها؛ چنانچه با پیش بینیهای لازم و برنامه ریزی صحیح انجام پذیرد، موجب تقویت انضباط اجتماعی خواهد بود. و در غیر این صورت، خسران آن بیش از منفعتش می باشد.
صاحبنظران تعلیم و تربیت، معتقدند که، 50 درصد فعالیتهای امور تربیتی، برنامه های اردویی و بازدیدی می باشد. همه ساله میلیونها نفر دانش آموز در قالب تیمهای ورزشی، دسته های فرهنگی، هنری، امور سیاحتی و زیارتی از شهری به شهر دیگر و یا از استانی به استان دیگر در حرکت می باشند. جاذبه های طبیعی، تاریخی و تفریحی ایران عزیز، نه تنها برای دانش آموزان، بلکه برای بزرگسالان نیز جاذب و فرح بخش است. در دین مبین اسلام، در آیات و روایات متعددی به منافع مسافرت و بازدید اشاره شده است و در سیره انبیا(س) و امامان معصوم(ع) به نکات ارزنده ای در آداب مسافرت، همکاری و تعاون، رعایت بهداشت، دستگیری ضعفا، تدبیر در احوال گذشتگان و… به چشم می خورد.
بدون تردید، در بین نسل پویای انقلاب اسلامی، چهره هایی وجود دارد که اگر فرصت شکوفایی استعدادهای خود را به دست آورند، در ساختن فردای ایران عزیز قدمهای بلند و موثری برخواهند داشت. برنامه های اردویی و بازدیدی در این سیر، می تواند، به عنوان ابزاری سازنده و مفید در شناسایی استعدادها، تقویت روح تعاون، همکاری، نظم و انضباط و شکوفایی شخصیت اجتماعی آنان به کارگرفته شود. لذا بر ماست که با تدوین مقررات و تاکید بر رعایت اصول حاکم بر فعالیتهای اردویی و بازدیدی، ضریب اطمینان را بالا برده و اعتماد را که خانواده ها در سپردن عزیزان خود به دست ما دارند، حفظ نماییم. این مجموعه نیز بر این اساس تهیه گردیده است، امید است مربیان عزیز و دیگر برگزار کنندگان، با رعایت مفاد آن در بهتر برگزار نمودن برنامه ها ما را یاری نمایند.
فصل اول:
کلیات
ماده 1. برگزاری هر گونه برنامه اردو و بازدید، باید دارای هدف مشخص و از قبل تعیین شده باشد و قبل از اجرا در ستاد تربیتی مدرسه، مطرح و مورد تصویب قرار گیرد.
ماده 2. پس از تصویب برنامه مورد نظر در ستاد تربیتی مدرسه، فرم درخواست اجرای برنامه، تکمیل و با امضای مسوول مدرسه به منطقه ارسال شود.
ماده 3. فرم درخواست برنامه در دو نسخه تنظیم و نسخه اول به آموزش و پرورش منطقه جهت بررسی و اقدام، ارسال و نسخه دوم بعنوان سابقه در آموزشگاه بایگانی شود.
ماده 4. فرم درخواست برنامه اردو- بازدید، دقیقا توسط مربی پرورشی تکمیل، و جزئیات اهداف و برنامه در آن قید گردد و پس از امضای مدیر مدرسه، جهت کسب مجوز به منطقه ارسال شود.
ماده 5. نمونه کارهای محتوایی و ریز برنامه های اجرایی اردو و بازدید، مورد درخواست و روشهای دستیابی به اهداف پیش بینی شده باید در فرم درخواست مجوز از طریق آموزشگاه به منطقه مشخص گردد.
ماده 6. آموزش و پرورش منطقه یا شهرستان موظف است، پس از دریافت فرم درخواست، اجرای برنامه اردو و بازدید از مدرسه با توجه به موارد ذیل این ماده و بررسی همه جوانب، موافقت یا عدم موافقت، برنامه پیشنهادی را به آموزشگاه مربوط اعلام نماید.(فرم شماره 2)
6-1. برگزاری برنامه اردو و بازدید در طول سال تحصیلی منحصر به اردوهای یک روزه، دو روزه و کوتاه مدت می باشد.
6-2. در برگزاری اردوهای درون استانی، در طول سال تحصیلی، برای جلوگیری از تعطیل شدن کلاس درس، سعی شود در دور روز(ایام تعطیل مثل روزهای جمعه، اعیاد، وفات و…) استفاده شود. با هماهنگی و تصویب ستاد تربیتی مدرسه، اجرای برنامه های یک روزه بلامانع می باشد.
6-3. اجرا و برگزاری اردوهای برون استانی و بلندمدت در ایام تعطیلات عید نوروز برای کلیه مدارس راهنمایی و دبیرستان و فاصله بین دو ترم برای دانش آموزان نظام جدید متوسطه بلامانع می باشد.
6-4. صدور مجوز برگزاری برنامه های اردو و بازدید برون استانی، در غیر از ایام تعطیلات عید نوروز و بین دو ترم برای نظام جدید متوسطه، با رعایت اینکه بیش از سه روز منجر به تعطیلی و عدم حضور دانش آموزان در کلاس درس نشود، بلامانع می باشد. (شرایط برگزاری این گونه برنامه ها در مبحث مربوط به خود در همین دستورالعمل خواهد آمد)
فصل دوم:
برنامه اردو و بازدید درون استانی
ماده 1. فرم درخواست مجوز برنامه اردو و بازدید، پس از تصویب ستاد تربیتی، لازم است که حداقل بیست روز قبل از اجرا، جهت بررسی و صدور مجوز به آموزش و پرورش منطقه ارسال گردد.
ماده 2. تعداد افراد شرکت کننده برای اجرای یک برنامه اردویی درون استانی برای هر آموزشگاه حداقل 21 نفر( یک رسد) و حداکثر 105 نفر( 5 رسد) می باشد.
ماده 3. مدت زمان اجرای برنامه های درون استانی برای مقطع ابتدایی یک روزه و بدون بیتوته می باشد و برای مقاطع راهنمایی و متوسطه با توجه به برنامه های پیش بینی شده توسط آموزش و پرورش منطقه با رعایت بند 2 ماده 6 کلیات آیین نامه اجرایی، تعیین خواهد شد.
ماده 4. تشکیلات اجرای اردوی درون استانی به شرح ذیل می باشد:
تبصره 1. در مقطع ابتدایی به ازای هر 15 نفر دانش آموز، یک مربی پیش بینی شود.
تبصره 2. در مقطع راهنمایی و متوسطه به ازای هر 21 نفر دانش آموز، یک مربی پیش بینی شود.
تبصره 3. اجرای هر برنامه اردو و بازدید علاوه بر تعیین مربیان مندرج در تبصره 1و2، دارای یک سرپرست می باشد.
ماده 5. سرپرست اردو، مربیان، آموزگاران و دبیران همراه، لازم است؛ ضمن داشتن تجربیات کافی اردویی، خوش برخورد، علاقه مند و دلسوز، امین و آشنا به مسایل تربیتی بوده و توان لازم در خصوص هدایت و نظارت بر حسن اجرای برنامه ها را دارا باشد(ترجیحا از مربیان که دوره 90 ساعته آموزش اردویی را گذرانده اند، به عنوان سرپرست برنامه استفاده شود.)
ماده 6. سرپرست و مربیان انتخاب شده، برای اجرای برنامه های اردویی و بازدیدی، طی نامه رسمی از آموزشگاه، به همراه فرم درخواست مجوز برنامه، به آموزش و پرورش منطقه، جهت صدور ابلاغ، معرفی می شوند و آموزش و پرورش منطقه موظف است پس از بررسی نسبت به صدور ابلاغ اقدام نماید.
ماده 7. در برنامه ریزی اردو، بایستی ترکیب سنی و پایه تحصیلی دانش آموزان در نظر گرفته شود و از اختلاط دانش آموزان با اختلاف سنی زیاد و ادغام دو یا چند دوره تحصیلی برای یک برنامه اردویی، خودداری گردد.
ماده 8. اختلاط دانش آموزان دختر و پسر در برنامه های اردویی در کلیه مقاطع تحصیلی مجاز نمی باشد.
ماده 9. سرپرست و مربیان هر برنامه اردویی و بازدیدی، با توجه به جنسیت(دختر- پسر) انتخاب شود و از اعزام سرپرست مرد برای اجرای برنامه های اردویی دختران خودداری شود.
اردو سمبل فعالیت گروهی در فرآیند آموزش به صورت مکمل
در یک تقسیم بندی کلی می توان پذیرفت که تعلیم و تربیت به دو صورت انجام می شود- یکی به صورت رسمی و پذیرفته شده بدین گونه که مجموعه ی آموخته ها و یادگیری ها در قالب کتاب های درسی انجام می شود- روشی که در اکثر نظام های تعلیم و تربیت جهان از جمله کشور ما مرسوم است.
دیگر تعلیم و تربیت به صورت غیررسمی که آموخته ها و یادگیری ها در چهارچوب کتاب های درسی انجام نمی شود، بلکه در کنار آنهاست و به تعبیر دیگر به صورت مکمل ایفای نقش می کند.
– در خصوص ضرورت و اهمیت تعلیم و تربیت به صورت رسمی سخن بسیار گفته شده است و قلم فرسایی زیادی گردیده است، و این طور به نظر می رسد که این روند سیر صعودی داشته باشد و امروز کمتر کسی است که با نام آموزش به صورت رسمی آشنا نباشد، ما نیز بر این باوریم که این روش از پشتوانه علمی قابل قبولی برخوردار می باشد و پذیرش آن به عنوان یک روش جهانی در صحت مدعا مزید بر علت است.
اما تعلیم و تربیت به صورت غیررسمی که آموخته ها و یادگیری ها به صورت مکمل عمل می کنند به نسبت اهمیت و ارزشی که دارند در نزد مسوولان فرهنگی، اولیاء، حتی دانش آموزان علی رغم موثر بودن آن در فرایند آموزش چندان روشن و ملموس نیست و آن گونه که شایسته و بایسته است از نقش کلیدی و اثربخش آن در عرصه تعلیم و تربیت کمتر سخن به میان آمده است.
به لحاظ اهمیت و اعتبار موضوع به چند نکته قابل توجه در فرآیند آموزش به صورت غیررسمی در ذیل اشاره خواهد شد امید که برای کلیه دوست داران به تعلیم و تربیت در سطوح گوناگون مفید و قابل استفاده باشد.
1- همیاری:
همیاری نوعی فعالیت گروهی است که در آن افراد همدیگر را مانع رشد و ترقی یکدیگر نمی دانند. در همیاری برنده و بازنده برای افراد مهم نیست. در این روش افراد به پیشرفت خود و دیگران با تعامل متقابل می اندیشند. یکدیگر را در کسب مهارت ها یاری می دهند، در یاد دادن و یاد گرفتن نسبت به هم بخل و حسادت نمی ورزند، زکات علم راحتی بدون این که خودشان متوجه شوند، می پردازند، هیچ کاری به امید این که دیگری انجام می دهد به زمین نمی ماند و هیچ کس در پذیرش مسولیت شانه خالی نمی کند. همیاری به مفهوم فعالیت های گروهی خصوصا( اردو- بازدید) تحقق عینی می بخشد، در همیاری علاوه بر این که می شود، رشد و شکوفایی استعدادها فراهم می شود، زمینه کسب مهارت های اجتماعی نیز به سهولت تحقق می یابد.
2- ایفای نقش:
امروزه تحولات و دگرگونی های سریع اجتماعی موجب شده است که روش های تازه در انتقال ارزش ها جایگزین روش های قدیمی و غیرکارآمد گردد، زندگی شهری، فراگیر وسایل ارتباط جمعی، تعدد سازمان ها، نهادها و گروه های سیاسی مدعی اصلاحات و دموکراسی… مصادیق روشنی است که چنانچه افراد بخواهند در زندگی فردی و اجتماعی موفق گردند می بایست مهارت های ویژه ای را کسب نمایند. آموزش به صورت رسمی به تنهایی نمی تواند در تربیت افرادی که بتوانند در جامعه ای دموکراتیک با همنوعان خویش براساس اصول دموکراسی زندگی کنند، برآیند و لذا باید فعالیت های جانبی طرح ریزی و برنامه ریزی شوند که در غالب آن ها آمادگی های لازم برای زندگی جمعی با رعایت حقوق و احترام متقابل صورت پذیرد. این همان چیزی است که در فرایند آموزش به صورت غیررسمی تحت عنوان فعالیت های گروهی خصوصا( اردو بازدید) تحقق خواهد پیوست.
در فرآیند آموزش به صورت غیررسمی افراد ضمن کسب مهارت ایفای نقش می آموزند که چگونه بدون تنش و نگرانی از روش های کهنه و متروکه با توجه به واقعیت ها فاصله گرفته و خویش را با روش های نوین و کارآمد همراه و هماهنگ سازند.
3- تربیت اجتماعی:
مجموعه تلاش هایی که برنامه ریزان انجام می دهند، عمده ترین هدف آن بالفعل درآوردن استعدادهای بالقوه افراد است که با افزودن توان مندی های آنان، بتوانند با کسب مهارت های زندگی گامی اساسی در ادامه حیات فردی و اجتماعی بردارند. ادامه حیات فردی و اجتماعی بردارند. اگر چه آموزش های رسمی در محتوای کتب درسی از این اصل کلی( تربیت فردی و اجتماعی) غافل نبوده است و به نوعی به آموزش آن مبادرت ورزیده است. اما روش آموزش غیررسمی که هماهنگی و همسویی آن با ذوق و سلیقه دانش آموزان ملموس تر است و به لحاظ وجود فضای متناسب آمادگی بیشتری دارد که در تربیت اجتماعی خصوصا مسوولیت پذیری، تنظیم رابطه با دیگران، اصلاح روش ها، احترام به قوانین و مقررات، آشنایی با وظایف اجتماعی و غیر ایفای نقش نماید.
4- زندگی براساس اصول دموکراسی
این که فرد طوری تربیت شود تا بتواند در جامعه ای دموکراتیک با همنوعان خویش براساس اصول دموکراسی زندگی کند، بدیهی است به تنهایی از عهده آموزش رسمی بر نمی آید. لذا باید فعالیت های جانبی طرح ریزی و برنامه ریزی شوند که در غالب آن ها آمادگی های لازم برای زندگی کردن با جمع با توجه به رعایت حقوق و احترام متقابل در آن ها مزین شده باشد تا افراد بتوانند آن ها را به دست آورند، در محاسن ملموس و قابل توجه در روش آموزش غیررسمی این است که افراد در موقعیت هایی قرار می گیرند، در موانست و هم نشینی با دیگران روش چگونگی زندگی براساس اصول دموکراسی را می آموزند تا حدی که حتی خودشان مبلغ این گونه زندگی کردن می باشند.
5- تجارب یادگیری:
تجارب یادگیری اصطلاحی دامنه دار است که هم فعالیت های فردی و هم فعالیت های گروهی را در بر می گیرد که در داخل یا خارج از کلاس و مدرسه به پیشنهاد و تاکید مدیران- معلمان، مربیان، به منظور نیل به هدف های برنامه آموزشی انجام می شود.
هنگامی که معلمی از دانش آموزان می خواهد که از نمایشگاهی خاص در یک محل بازدید کنند، این کار یک تجربه یادگیری است و قید تعیین شده توسط معلم مبنی بر نمایشگاهی خاص حکایت از هدف مندی کار دارد. به این مفهوم سپردن کارهایی به دانش آموزان که آنان را مجاب کند که ساعات خارج از درس و کلاس انجام دهند مانند تکالیف منزل و کارهای تحقیقاتی که از این نوعند( تجربه یادگیری). چنانچه این سبک کارها ارتقاء یابد و حتی فراتر از ارتقاء به عنوان یک فرهنگ ایفای نقش کند می توان امیدوار بود که نگرانی های اولیای تعلیم و تربیت مبنی بر ناسازگاری روش و هدف و نتیجه آموزش رسمی و غیررسمی کاهش خواهد یافت و با تقویت این دو عنصر رفتارها در فراگیران می توان به تقریب این دو دسته آموزش خوش بین بود و از اثرات آن، این خواهد بود که فاصله بین وضع موجود و مطلوب در برنامه های تعلیم و تربیت کاهش خواهد یافت و این تقاضا و این تقاضا روی نخواهد داد مگر دست اندرکاران تعلیم و تربیت از سطح عالی، تا صف به اهمیت و ارزش روش های غیررسمی وقوف یافته و در طراحی و اجرای برنامه ها از اثربخشی آن غفلت نورزند.
6- اردو:
اردو فعالیت گروهی سازمان یافته ای است که در خارج از محیط رسمی آموزش، در زمان و مکان مناسب و با اهداف معین و مشخص به منظور رشد و شکوفایی استعدادها برگزار می شود و به عنوان سمبل برنامه های آموزشی غیررسمی است که چنانچه اولیاء تعلیم و تربیت در طراحی و اجرای آن دقت کافی و وافی داشته باشند، تحقق اهداف ذیل دور از دسترس نیست:
– زمینه ای مناسب جهت شناخت و پرورش و هدایت استعدادهای دانش آموزان را در زمینه های مختلف فراهم خواهد نمود.
– آشنایی با زندگی گروهی و ارتقاء مهارت های اجتماعی از جمله مسوولیت پذیری، آداب و معاشرت، رعایت قوانین و مقررات، تعاون و همکاری.
– بستری مناسب را جهت کسب مهارتهای گوناگون جسمی، فنی و… ایجاد خواهد کرد.
– ارضای نیازهای عاطفی و روانی دانش آموزان به فراخور سن و پایه تحصیلی.
– آشنایی با مصنوعات بشری و اسرار آفرینش.
نقش اردو و بازدید در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان
« قل سیروا فی الارض فانظروا کیف کان بدالخلق»( سوره عنکبوت آیه 40)-«ای پیامبر به مردم بکو در زمین گردش کنید و بنگرید که خداوند چگونه آفرینش را آغاز کرده است».
با توجه به آیه فوق الذکر و آیات متعدد دیگر گردشگری ریشه قرآنی دارد.
بی شک یکی از برنامه های پرجاذبه دانش آموزان و دانشجویان که می تواند شور و نشاط را در آنان ایجاد کند و تقویت روحیه مشارکت جویی و مسئولیت پذیری و تکوین شخصیت و غنی سازی اوقات فراغت و به ویژه باعث پیشرفت تحصیلی آنان شود گردشگری در قالب بازدیدهای علمی تاریخی و… می باشد. در حال حاضر سالانه بیش از 12 میلیون نفر دانش آموزان با هدایت و حمایت اولیا دانش آموزان و مسئولین و معلمان مدارس از محیط محدود و بسته آموزشی خارج شده و به صورت اردوها و بازدیدهای یک روزه و چند روزه از اماکن ملی و مذهبی، صنعتی، طبیعی و تاریخی و … کشور بازدید می کنند.
تعریف گردشگری(اردو و بازدید)
گردشگری به فعالیت دسته جمعی(گروهی) از دانشجویان و دانش آموزان(تعدادی از افراد) اطلاق می شود که با برنامه ریزی و اهداف از پیش تعیین شده به منظور آشنایی و شناخت یک یا چند بعد ابعاد گوناگون امور فرهنگی، علمی، هنری، تاریخی، اجتماعی و مذهبی از محل خود(مدرسه یا دانشگاه) خارج می شوند.
اهداف گردشگری(اردو و بازدید)
1- تحکیم و تعمیق ارزشهای اسلامی
2- آشنایی با مفاخر و آثای علمی فرهنگی و سیاسی و تاریخی ایران اسلامی
3- انتقال تجارب و گسترش آگاهی و دانش اعضا گروه گردشگری
4- فراهم ساختن امکانات سفرهای علمی و تحقیقی برای افراد مشتاق
5- آشنایی با مشاغل- حرف و فعالیتهای علمی و فرهنگی کشور
6- شناخت منابع غنی طبیعی اقتصادی و فرهنگی کشور
7- ارتقا سطح عملی و تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان
انواع گردشگری
1- گردشکری علمی: شامل بازدید از مراکز علمی- صنعتی و تولیدی جهت بازدید از صنایع پتروشیمی، کارخانجات تولیدی و ماشین سازی، دیدار با شخصیتهای علمی و… برای دانش آموزان و دانشجویان رشته های مرتبط با ریاضی و هنرستانها.
2- گردشگری فرهنگی و هنری: شامل بازدید از تئاترها، سینماها و اماکن فرهنگی- هنری. بازدید از فیلم های سینمایی و موزه ها و مواردی از این قبیل بویژه برای دانشجویان و دانش آموزان رشته های مرتبط با هنر و علوم انسانی توصیه می شود.
3- گردشگری پژوهشی: شامل بازدید از مراکز پژوهشی و تحقیقاتی جهت بازدید از صنایع بزرگ و کوچک حسب نوع رشته تحصیلی و نیروگاههای برق- صنایع دستی- قالی بافی- منابع طبیعی برای دانشجویان و دانش آموزان کلیه رشته های مرتبط
4- گردشگری تاریخی: شامل بازدید از مراکز تاریخی و میراث فرهنگی آثار باستانی و ابنیه های تاریخی جهت بازدید از موزه ها- اماکن مذهبی(آرامگاهها و…) برای دانشجویان و دانش آموزان رشته های تاریخ و علوم انسانی)
5- گردشگری زیارتی: شامل بازدید از اماکن متبرکه- اماکن مذهبی و تربیتی جهت بازدید از مرقد ائمه الاطهار(علیهم السلام) امامزاده ها، مساجد، تکایا و… برای کلیه دانشجویان و دانش آموزان رشته های مختلف.
6- گردشگری اجتماعی: شامل بازدید از مراکز اجتماعی، قوه قضائیه، نهادهای اجتماعی مانند بازدید از مجلس شورای اسلامی، شورای شهر، سپاه پاسداران و… که برای کلیه دانشجویان و دانش آموزان رشته های مختلف توصیه می شود. البته انواع گردشگری به تناسب سن و جنس گردشگران متفاوت بوده و نوع آنها کاملا تفکیک ناپذیر هستند برای شامل بازدید از موزه هم می تواند در گردشگری تاریخی باشد و هم فرهنگی و هنری با این دید که همه موارد ذکر شده گردشگری به نوعی علمی و آموزشی محسوب می شوند برای اینکه در بازدید از اماکن علمی فرهنگی و تاریخی و… ارتقا سطوح آگاهی گردشگران افزایش می یابد.
گردشگری در سایر کشورها
در اکثر کشورهای پیشرفته جهان مانند فرانسه و آلمان همه مردم مقداری از درآمده حاصله سالانه خودشان را برای مسافرت ذخیره می کنند و در پایان هفته، ماه و یا سال به یک مسافرت برون و یا درون مرزی می روند. در این کشورها به منظور تشویق دانش آموزان و دانشجویان برای آگهی از دستاوردهای علمی و صنعتی و مفاخر و آثار ملی کشورشان با ارائه کارت شناسایی یا معرفی نامه از طرف مدرسه یا دانشگاه در مسافرت به شهرها و استانها ایاب و ذهاب آنان در استفاده از وسائط نقلیه اتوبوس و هواپیما و قطار محاسبه می شود. همچنین در مراجعه به اماکن تاریخی و مذهبی با ارائه کارت شناسایی به صورت رایگان می توانند از امکانات موجود بهره مند شوند.
در کشورهایی مانند ژاپن 70 درصد وقت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان در قالب گردشگری علمی و… انجام می گیرد که تفهیم مطالب کلاسی نیز بهتر و تاثیرپذیرتر خواهد بود چون به صورت عینی و علمی دانش آموزان و دانشجویان مطالب نظری کلاسی را تجربه و آزمون می کنند.
در تعدادی از کشورها به دانش آموزان و دانشجویان هزینه سفر پرداخت می شود و یا سرانه ای از طرف دولت برای بازدیدهای علمی و…
دانش آموزان و دانشجویان در اختیار مراکز آموزشی مثل مدرسه و دانشگاه قرار می دهند و مدارس و دانشگاهها براساس برنامه زمانبندی شده در طول سال تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان را به کارخانجات صنعتی- تولیدی و مراکز علمی و اماکن تاریخی می برند که آنان علاوه بر کسب روحیه همکاری و تعاون، با آموخته های تئوری در کلاس عملا ملموس شده در نتیجه آموخته های آنان پایدارتر و بیشتر و بهتر خواهد شد. در بعضی از کشورهای پیشرفته مانند سوئیس، انگلستان و ژاپن دانش آموزان در دوره های تحصیلی ابتدایی و میانی هفته ای 2 الی 3 روز به صورت عملی در خارج از محیط آموزشی با نظارت و هدایت معلمان خودشان به کارهای اکتشافی، علمی و تحقیقاتی می پردازند. این کار یعنی گردشگری همراه با درس و تحصیل- علاوه بر تعمیق و تفهیم محفوظات از قبیل آموخته شده دانش آموزان و دانشجویان با خلاقیت- نوآوری و ابتکارات تازه ای مواجه می شوند. جان دیویی یکی از دانشمندان تعلیم و تربیت معتقد است باید روش و طریق راه حل مسئله را به دانش آموزان و دانشجویان آموخت نه پاسخ مسئله، تا به این ترتیب خلاقیت آنان افزایش یابد. گردشگری حتی منبع کسب درآمد برای دانش آموزان دانشجویان نیز می تواند باشد.
ضرورت گردشگری
اگر یک نظام تربیتی و آموزشی قادر شود و دانش آموزان را به تفکر خلاق یعنی به یک توانمندی برای حل مشکلات تربیتی و آموزشی مجهز کند بزرگترین خدمت را به دانش آموزان و جامعه انجام داده است.
در این راستا گردشگری علمی به منظور دست یافته دانش آموزان به یادگیری و به کارگیری آموخته ها و پایداری آموخته های آنان نقش بسیار مهمی در سرنوشت آنان و جامعه دارد چرا که دقت و توجه و انگیزه یادگیری، گردشگری بیشتر است.
گردشگری نه تنها در افزایش آگاهی غنی سازی اوقات فراغت و خلاقیت و نوآوری دانش آموزان و دانشجویان مفید بوده بلکه آموزش را از یک نواختی و سکون نجات داده و تحرک و پویایی را در بین آموختگان ایجاد می کند در گردشگری های علمی به جای القای محفوظات دروس، می توان توانایی حل مسئله را به دانش آموختگان عملا یاد داد.
امروزه ثابت شده که چهار مهارت اجتماعی دانش آموزان یعنی خواندن، نوشتن، گوش دادن و سخن گفتن از طریق دیداری و شنیداری(مکمل هم) بهتر و موثرتر خواهد بود و تاثیر آن در فراگیران عمیق تر و پایدارتر می باشد در گردشگری علمی و…
فراگیران محفوظات خود را تجربه کرده و از طریق حواسی شنوایی و بینایی بهتر آموزش را قرار می گیرند. ارگانها و نهادهایی مانند سازمان ملی جوانان، آموزش و پرورش، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، سازمان میراث فرهنگی و سایر ارگانها ذیربط در امور بازدیدی و گردشگری دانش آموزان و دانشجویان باید علاوه بر احساس مسئولیت، برنامه ریزی و همت کنند تا با ارائه تسهیلات و خدمات رایگان و نیم بها در افزایش کمی و کیفی گردشگری و بازدیدها اقدام و مساعدت نمایند.
